Hashtag ophef

Het mechanisme is al bijna zo oud als de weg naar Rome: wil je snel veel media-aandacht, fabriceer dan een hyperseksueel beeld van een vrouw (of meerdere vrouwen), liefst in een onderdanige positie. Ophef gegarandeerd! En al genereert zo’n beeld vooral negatieve reacties: maakt niet uit – all press is good press nietwaar?

Talloze merken deden er al hun voordeel mee. Talloze artiesten ook.

De meest recente ster die een gooi doet naar #ophef is Sabrina Carpenter. Vijf dagen geleden openbaarde ze de hoesfoto van haar nieuwe album Man’s Best Friend. Op dat beeld zit ze op haar knieën aan de voeten van een man, die een pluk van Sabrina’s haar vastheeft alsof het de halsband van een hond is.

Meteen buitelden fans, media en instanties over elkaar heen om hun mening te kunnen geven. “Verontrustend! Regressief! Vernederend!” riep het ene kamp. “Stel je niet zo aan”, “Ooit van satire gehoord” en “Je snapt het niet, boomer” was de teneur van het andere.

Er lijkt een soort meta-postmoderne kijk op de dingen te bestaan die dicteert dat alles slechts betekent wat jij besluit dat het betekent, los van de objectieve boodschap die het werk, het voorwerp of de persoon communiceert. Of, zoals een van de (fictieve) techmiljardairs in de nieuwe HBO-film Mountainhead zegt: “Nothing means anything. And everything is funny and cool.”

Met ‘zeur niet zo, het is gewoon grappig/satirisch’ of: ‘je bent niet meer van deze tijd’ snoeren de mensen die Sabrina’s foto toejuichen hun critici eigenlijk direct de mond.

Maar waar deze toejuichers aan voorbijgaan, is dat het merendeel van de mensen die deze foto zullen zien (en dat zijn er gezien de ophef heel veel) geen fans zijn die tot in detail bekend zijn met Sabrina’s imago en de manier waarop ze volgens die fans juist zou spelen met de male gaze.

Dus laten we eens heel sec kijken naar deze foto, zonder de context van een imago, songteksten, interviews of videoclips. Wat zien we dan precies?

Wat we zien is een foto waarop een jonge vrouw in een onderdanige positie verkeert ten opzichte van een man. Ze is van hem afhankelijk – letterlijk – want ze kan geen kant op. Hij heeft de volledige controle over haar en de connotatie met de vrouw als huisdier is overduidelijk.

Zo’n onderdanige positie kan Sabrina persoonlijk heel geil en opwindend vinden, maar dan gaat ze voorbij aan de macht en invloed van een popster met een miljoenenbereik, die met één enkele foto het discours kan bepalen. Daarnaast is het een beeld dat tot in den treure wordt herhaald in de populaire cultuur en daardoor grote impact heeft op hoe we naar jonge vrouwen kijken. Sabrina Carpenters intenties kunnen we niet aan de foto aflezen, dus ook niet of het al dan niet satirisch bedoeld is.

Hoe extreem het beeld daadwerkelijk is, merk je eigenlijk pas als je je in de plaats van een jonge vrouw als Sabrina iemand anders voorstelt. Een zwarte man bijvoorbeeld, of een oude vrouw. Dan pas voel je hoe onaangenaam de foto eigenlijk is. Omdat we zo gewend zijn aan beelden van jonge, mooie vrouwen die gedomineerd of geobjectificeerd worden, zien we de werkelijke lading ervan niet meer.

Wat ook opvalt, is dat dit soort popsterren dan zelf gekozen mogen hebben voor het zijn van een lustobject (al valt daar ook een hoop op af te dingen, want in hoeverre is dit daadwerkelijk een eigen keuze?), maar dat het dan toch altijd de vrouw is die het object is en de man het subject.

Sabrina kiest er bijvoorbeeld voor tijdens haar concerten het seksstandje ‘Eiffeltoren’ te simuleren (waarbij ze zowel van voor als achter door een man wordt gepenetreerd). Ze had er ook voor kunnen kiezen om de rollen om te draaien, om samen met een vrouwelijke danser een man te droogneuken. Maar dat doet ze niet.

Waarom eigenlijk niet? Waarom zien we dat vrijwel nooit? Waarom zien we geen grote mannelijke popster die zich op het podium zogenaamd van twee kanten laat nemen door twee vrouwen?

Ik zie het The Weeknd nog niet zo snel doen. Of Benson Boone.

En waarom zie je eigenlijk wel veel hyperseksuele vrouwelijke popsterren die zichzelf als lustobject afficheren, maar bijna geen mannelijke? Hoeveel voorbeelden ken je van een albumhoes waarin een halfblote mannelijke popster in een onderdanige positie wordt afgebeeld ten opzichte van een of meer volledig geklede vrouwen?

Het zijn zomaar wat vragen die je jezelf zou kunnen stellen bij het bekijken van zo’n hoesfoto. Want die zegt veel over het patriarchale systeem waarin we met z’n allen nog altijd leven, en alle onbewuste, geïnternaliseerde denkbeelden die daarbij horen.

Mirjam Groen, juni 2025